Przejdź do treści 
Chyba nikt nie ma wątpliwości co do tego, że opakowania jednorazowe, szczególnie te wykonane z tworzywa sztucznego, mają znaczący wpływ na środowisko. To jeden z powodów, dla których wiele państw, w tym Polska, wdraża regulacje zmierzające do ich ograniczenia. W związku z tym od kilku lat obowiązuje tzw. „opłata za opakowania jednorazowe”, która ma zniechęcać konsumentów do nadmiernego korzystania z takich produktów. Jak wyliczana jest ta opłata? Na kim spoczywa jej uregulowanie? O jakich obowiązkach przedsiębiorców należy pamiętać? Mamy nadzieję, że poniższy artykuł rozwieje Twoje wątpliwości.
Opłata za opakowania jednorazowe – kto jest zobowiązany do jej pobierania?
Zgodnie z przepisami obowiązującymi od 1 stycznia 2024 r. wprowadzona została opłata za jednorazowe opakowania. Dotyczy ona m.in. przedsiębiorców prowadzących jednostki handlu detalicznego, jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w których są oferowane produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku nr 6 ustawy. Przedsiębiorca jest obowiązany do pobrania opłaty od użytkownika końcowego nabywającego te produkty lub napoje, lub żywność w tych produktach.
Opłata ta dotyczy opakowań wykonanych z tworzyw sztucznych wymienionych w przepisach. Może być stosowana np. w przypadku dostawy produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, takiego jak plastikowy pojemnik na jedzenie na wynos. W takim przypadku dostawa opakowania stanowi odrębną dostawę, która podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
Warto też wspomnieć o tym, że owy przedsiębiorca jest zobowiązany do udostępnienia klientom produktów, które zastępują plastikowe opakowania. Niemniej, nawiązując do zapisów ustawy, ostatecznie opłatę tę ponosi klient. Ma to być zachętą do wyboru punktów korzystających z ekologicznych opakowań.
Jak obliczana jest opłata za jednorazowe opakowania?
Przedsiębiorcy prowadzące wszelkiego rodzaju punkty gastronomiczne, w których są oferowane produkty jednorazowego użytku, które zawierają tworzywa sztuczne, zobowiązani są do naliczenia opłaty za każde opakowanie. Obecnie maksymalna stawka opłaty za jedną sztukę produktu jednorazowego użytku wynosi 1 zł. Stawka ta ma charakter maksymalny. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami (Dz. U. z 2023 r. poz. 2679), opłata ta wynosi:
- 0,20 zł – dla kubków na napoje, w tym ich pokrywek i wieczek,
- 0,25 zł – w przypadku pojemników na żywność.
Obowiązki przedsiębiorców w zakresie gospodarowania odpadami
W Polsce zasady obciążania opłatą za opakowania jednorazowe zostały wprowadzone przez Ministerstwo Finansów w celu ograniczenia wprowadzania do obrotu produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Przedsiębiorca prowadzący działalność w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami musi również realizować obowiązki związane z recyklingiem i odpowiedzialnością za wprowadzenie do obrotu tworzyw sztucznych będących opakowaniami. Obowiązki te mają na celu zmniejszenie ilości odpadów plastikowych, które często kończą jako odpady komunalne, szkodliwe dla środowiska.
Jakie produkty jednorazowego użytku podlegają opłacie?
Przepisy określają, że opłatą objęte są głównie jednorazowe opakowania z tworzyw sztucznych, takie jak pojemniki na żywność typu fast food oraz kubki do bezpośredniego spożycia napojów. W przypadku pojemników na żywność warto wiedzieć, że mogą one stanowić część usługi restauracyjnej, co oznacza, że opłata może być pobierana od użytkownika końcowego.
Opłata produktowa obejmuje również produkty jednorazowego użytku będące opakowaniami, które mogą być używane wyłącznie raz, np. w jednostkach gastronomicznych. W takim przypadku dostawa opakowania stanowi zapłatę za opakowanie, a także jego dalszej odsprzedaży, co powoduje konieczność uiszczenia stosownej opłaty.
Jak rozliczyć VAT od opakowań jednorazowych?
Rozliczenia VAT w przypadku opłat za jednorazowe opakowania mogą być złożone, ponieważ wymagana jest dokładna identyfikacja kwoty opłaty produktowej oraz jej zgodność z odpowiednią stawką VAT. Co ważne, od kwoty podstawy opodatkowania podatnik powinien wyliczyć należny VAT i odpowiednio uwzględnić tę kwotę na fakturze.
Pobrana opłata należy do podstawy opodatkowania i w przypadku opodatkowaniu VAT należy ją wyodrębnić na fakturze. Stawka VAT może być różna, w zależności od stawki przewidzianej dla samego produktu oraz opakowania stanowiącego jego część. Przykładem mogą być pojemniki na żywność pakowane w jednostkach handlu hurtowego lub detalicznego, gdzie na podstawie przepisów VAT należy wykazać wyodrębnioną kwotę opłaty oraz obliczyć należny podatek VAT.
Podatek VAT pobierany na opakowania jednorazowego użytku dotyczy całkowitej kwoty podstawy opodatkowania podatnika. W przypadku wystawiania faktury przedsiębiorca ma obowiązek wykazania zarówno ceny netto za dostarczony towar, jak i pobraną opłatę w osobnej pozycji, ponieważ pobrana opłata podlega VAT. W przypadku opakowań sprzedawanych samodzielnie stawka VAT jest taka sama jak stawka przypisana produktowi znajdującemu się w opakowaniu.
Oferta ekologicznych alternatyw
Dla przedsiębiorców, którzy chcą ograniczyć zużycie jednorazowych opakowań z tworzyw sztucznych, korzystnym rozwiązaniem mogą być ekologiczne opakowania, które są dostępne na rynku. Nasza firma oferuje szeroki wybór produktów jednorazowego użytku, które spełniają standardy ekologiczne. Oferowane produkty, takie jak biodegradowalne pojemniki na żywność czy kubki, stanowią alternatywę dla tradycyjnych opakowań z tworzyw sztucznych. Dzięki nim przedsiębiorcy mogą ograniczyć opłaty produktowe, a jednocześnie dostarczyć użytkownikom końcowym bardziej przyjazne środowisku produkty.
Przepisy dotyczące pobierania opłaty za jednorazowe opakowania z tworzyw sztucznych – co jeszcze warto wiedzieć?
Zasady dotyczące pobierania opłaty reguluje ustawa o opłacie produktowej oraz przepisy Ministerstwa Finansów. Przedsiębiorcy muszą przestrzegać obowiązków związanych z naliczaniem oraz pobieraniem opłaty, a także stosować się do przepisów w sprawie stawek opłaty. Pobraną opłatę należy wykazać na fakturze lub paragonie w przypadku dostawy towaru objętego opłatą.
Przepisy te przewidują różne stawki opłaty w zależności od rodzaju opakowania i jego przeznaczenia. Warto zwrócić uwagę na przypadki, w których opakowania stanowią integralną część dostarczonego towaru, jak np. żywność pakowane w jednorazowe opakowania, ponieważ takim przypadku dostawa opakowania może stanowić usługę restauracyjną lub inne świadczenie.
Podsumowanie
Opłata za opakowania jednorazowe to temat istotny zarówno dla konsumentów, jak i przedsiębiorców. Wprowadzona opłata ma na celu redukcję zużycia jednorazowych opakowań oraz promowanie ekologicznych alternatyw, które mogą zminimalizować negatywny wpływ tworzyw sztucznych na środowisko. Dzięki regulacjom prawnym przedsiębiorcy są zobowiązani do naliczania i pobierania opłat, co stanowi dla nich dodatkowy obowiązek w zakresie gospodarowania odpadami. Warto zwrócić uwagę na ekologiczne rozwiązania dostępne na rynku, które mogą pomóc w ograniczeniu tych kosztów i przyczynić się do ochrony środowiska.